بررسی مبانی اخلاق پزشکی در اندیشه شیعی با تکیه بر آیات قرآن کریم و احادیث نهج البلاغه

مقدمه و هدف: گرایش به اخلاق و ارزش های اخلاقی از امور فطری بشری است. از اینرو، تعالیم انبیاء و رسولان عرف پزشکی و مجامع مربوطه الهی همواره بر محور مسائل اخلاقی بوده است. دانش اخلاق ( ethics ) که مسئولیت طبابت نفوس و عقول را بر عهده دارد، در این راستا شکل گرفته است. این علم در یک تقسیم بندی به اخلاق توصیفی، اخلاق هنجاری و اخلاق تحلیلی تقسیم می شود. اخلاق هنجاری زیرمجموعه هایی دارد که یکی از آن ها اخلاق کاربردی است و شامل اخلاق حرفه ای نیز می شود. اخلاق پزشکی از انوع اخلاق حرفه ای است. از مهم ترین مباحث حوزه اخلاق پزشکی، بررسی مبانی این دانش است، پژوهش حاضر به بررسی این مبانی در اندیشه دینی و شیعی با محوریت قرآن کریم و نهج البلاغه می پردازد.   مواد و روش ها: با توجه به هدف تحقیق و ماهیت آن، مواد پژوهش شامل، بررسی مهم ترین منابع اسلامی و شیعی، یعنی قرآن کریم و نهج البلاغه است و روش آن روش تحلیل محتوایی ( content analysis )بصورت تحلیل کیفی داده ها است.   نتایج: از مراجعه، شناسایی و بررسی آموزه های منابع دینی (قرآن کریم و نهج البلاغه) مرتبط با مبانی اخلاق پزشکی، مبانی زیر به دست آمد.   1- توحید و حاکمیت مطلق خداوند 2- هدفمندی جهان آفرینش   3- هدفمندی انسان در بعد اندیشه و عمل 4- انسان موجودی طبیعی و فراطبیعی   5- برخورداری انسان از اراده و اختیار 6- ارتباط زندگی دنیوی با زندگی اخروی   نتیجه گیری: بررسی مبانی اسلامی و شیعی در حوزه اخلاق و اخلاق پزشکی حاکی از توجه جدی دین اسلام و آیین شیعه به اخلاق و اخلاق پزشکی است. بررسی ها نشان داد، تفاوت جوهری مبانی اخلاق پزشکی در اندیشه اسلامی و شیعی با سایر دیدگاه ها در نوع نگرش و جهان بینی است. اخلاق پزشکی در اندیشه اسلامی و شیعی بر پایه اصل توحید، مسئولیت و اختیار انسان و تأثیر افکار و رفتار اخلاقی انسان در نحوه زندگی اخروی او (تجسم عمل) پی ریزی شده است. تبیین این مبانی، نقش بسیار مهمی در تحلیل چرایی آموزه های اخلاق اسلامی شیعی در حوزه پزشکی دارد و می تواند در نهادینه کردن آن در مجامع پزشکی کشورمان و ارائه الگوی جهانی مؤثر باشد.